Akademski slikar i grafičar, mr Pavel Čanji (19. 6. 1953), jedan je od najznačajnijih slovačkih likovnih umetnika u Srbiji. Ove godine proslavlja sedamdeseti rođendan. Njegov slikarski, a posebno grafički rad, krajem prošlog i početkom ovog veka, ostavio je dubok trag u istoriji slovačke likovne umetnosti u Srbiji. Pavel Čanji je, međutim, vodeći vizuelni umetnik i u kontekstu srpske i slovačke vizuelne umetnosti. Njegove brojne zajedničke i samostalne izložbe u istaknutim galerijama u Beogradu i Novom Sadu, ali i u Slovačkoj, u Bratislavi, Trnavi, Žilini, Banskoj Bistrici, kao i u Poljskoj, u Krakovu, nisu ostale nezapažene. Dobitnik je i prestižnih nagrada, kao što su „Identifikacioni kod Slovačke“, koja mu je bila svečano uručena u Bratislavskoj tvrđavi. Njegov rad je nagrađivan u Italiji, ali naravno, i u Srbiji. S druge strane, Pavel Čanji je doprineo organizaciji likovnog života vojvođanskih Slovaka. Bio je član Galerije „Blatno“. Učestvovao je pri osnivanju Galerije „K. M. Lehotski“ u Gimnaziji „Jan Kolar“ u Petrovcu, gde je preko dvadeset godina radio kao likovni pedagog. Bio je direktor Slovačkog vojvođanskog pozorišta u Petrovcu, a kasnije i osamostaljenog Muzeja vojvođanskih Slovaka, pod čijim okriljem je bila i Galerija „Zuska Medveđova“. Sa te funkcije je otišao u penziju.
Pored svega navedenog, Pavel Čanji je odlično ilustrovao knjige za decu i jedan je od najznačajnijih savremenih autora ekslibrisa u Srbiji. Za novosadski slovački Zavod za kulturu je naslikao nekoliko značajnih ličnosti iz istorije vojvođanskih Slovaka. Pavel Čanji je počeo da studira umetnost najpre u Trnavi u Slovačkoj, a ubrzo potom je nastavio studije grafike na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, kod profesora Halila Tikveše. Najintenzivniji slikarski počeci Pavela Čanjija bili su neposredno pred odlaskom na akademiju u Novom Sadu, koju je završio 1979. godine. Nakon osnovnog vojnog roka, 1982. godine završio je i postdiplomske studije grafike na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, u klasi profesora Marka Krsmanovića. Ubrzo nakon toga se zaposlio kao likovni pedagog u Gimnaziji „Jan Kolar“ u Petrovcu, gde je radio do 2007. godine. U tom periodu je živeo u Petrovaradinu. Kasnije je postao direktor Slovačkog vojvođanskog pozorišta, u okviru kojeg su delovali Narodni muzej i Galerija „Zuska Medveđova“. U tom periodu se preselio u Kulpin.
Prvu samostalnu izložbu slika je Pavel Čanji priredio 1980. godine u Splitu, nakon koje su usledile i druge – preko trideset u bivšoj Jugoslaviji i današnjoj Srbiji, u Slovačkoj, Holandiji i Poljskoj. Istovremeno je izlagao i na brojnim zajedničkim izložbama (preko 400) u celom svetu, od Japana do SAD, kao i u svetskim metropolama likovne umetnosti, u Parizu i Njujorku. Dobio je mnoga priznanja i nagrade za svoj umetnički rad, u zemlji i inostranstvu. Njegovi slobodni grafički listovi nalaze se i u nekoliko svetski poznatih umetničkih kolekcija grafičkog stvaralaštva. Osim slobodnog grafičkog stvaralaštva, Pavel Čanji se bavi i primenjenom grafikom, kao ilustrator knjiga za decu, a u jednom periodu, i kao ilustrator našeg časopisa za decu „Zornjička“. Obeležjem grafičkog opusa Pavela Čanjija, u prvom stvaralačkom periodu od 1979. godine, bile su različite kompozicione varijacije motiva krova i crepova. U njihovoj strukturi i linearnim vrednostima, Pavel Čanji je otkrio zadivljujući ekspresivni potencijal. Prikazani motivi iz ovog perioda imaju konkretno, ali i apstraktno značenje linearne strukture ili ritmičkog ornamenta krivina.
Čanjijeva likovno-poetska orijentacija promenila se nakon njegovog iskustva sa crtežom u boji. U tom svetlu se predstavio javnosti na samostalnoj izložbi u Novom Sadu, 1986. godine. Ovaj sledeći period Čanjijevog grafičkog stvaralaštva karakteriše prelazak od jednostavnih, monohromatskih formi, ka složenijim, kompleksnijim likovnim temama, figurativnim odnosima i eksterijerima. Figurativnost i obimnost preovladali su nad linijom, a monohromatičnost grafičkih listova zamenjena je polihromatičnošću. Tako boje postaju nosioci umetničke vrednosti Čanjijevih grafičkih radova. Do sledećeg pomaka u Čanjijevom grafičkom stvaralaštvu dolazi 1987. godine (grafike Izlet, Emancipacija i Susret). Pavel Čanji počinje da pokazuje interesovanje za alegorijske teme, napušta boje i ponovo obraća više pažnje vrednostima linije. Njegovo stvaralaštvo počinje da poprima naglašen poetsko-meditativni ton, koji je i danas prisutan u njegovim grafikama – ali i na slikama. Svojom bogatom maštom otkriva neobične veze i prekida stereotipe vizije. Povratak boje Čanjijevim grafičkim listovima i sinteza njegovih stvaralačkih iskustava uočava se 1989. godine, kada je u njegovom ateljeu počeo da nastaje ciklus grafičkih listova pod nazivom Granica. Namera Pavela Čanjija bila je da na grafičkim listovima iz ovog ciklusa likovno-alegorijskim načinom demistifikuje i detabuira erotiku. 1991. godine, a posebno 1992. godine, u Čanjijevom ateljeu nastale su brojne grafike novog ciklusa pod nazivom Gvozdene ptice, na osnovu već ustaljenog likovno-estetskog koncepta. Ovde dominiraju fantastični motivi nekih čudnih i neobičnih letećih objekata. Ovo jato čudnih gvozdenih ptica prvi put je poletelo pred očima javnosti na dvema samostalnim izložbama otvorenim istog dana u Novom Sadu, 25. januara 1993. godine. Gvozdenom pticom Pavela Čanjija možemo proviriti unutra. Tamo ćemo otkriti složeni mehanizam mašine i uveriti se u njenu komplikovanu, hladnu i precizno definisanu anatomiju. U ovom ciklusu možemo još jednom otkriti suštinsku karakteristiku novijeg umetničkog rada Pavela Čanjija, koja se ogleda u fantastičnim scenama i stvaranju neobičnih konteksta.
Od 1994. godine Pavel Čanji počinje da stvara novi ciklus grafičkih listova, u kojem relativizuje konvencionalni oblik otiska slobodnog grafičkog lista. Pojedinačni grafički listovi iz ovog Čanjijevog ciklusa nazvanog Orbis pictus, sastoje se od otisnutih brojnih oblika koji podsećaju na na stare kovanice. Njihov sadržaj je različit: od drevnih simbola, autocitata detalja iz Čanjijevih grafika, sve do citata iz svetske masovne kulture. Ove Čanjijeve pseudokovanice stvaraju razne strukture, što se može posmatrati kao kvalitativni novi povratak iskustvima iz prvog stvaralačkog perioda autora. Nakon kovanog novca, Čanji je počeo u nove sadržajne celine da slaže i sitne pravougaone grafike, gde se mogu primetiti i prizori iz prošlosti Slovaka u Srbiji, kao i konkretne ličnosti iz javnog kulturnog života vojvođanskih Slovaka. Na osnovu navedenih postupaka i citata iz drevnih kultura, kao i autocitata, možemo primetiti primenu primenu postmodernih postupaka u Čanjijevom stvaralaštvu, pomoću kojih je okružio vreme. U drugoj polovini devedesetih godina, Čanji je svoje radove po drugi put samostalno izlagao u Slovačkoj. U tom periodu i dalje ostaje veran tehnikama duboke štampe. Stvara brojne grafike manjih dimenzija i kombinuje ih na zajednom grafičkom listu. Većina kombinacija grafičkih minijatura je neponovljiva. Ova novina u njegovom stvaralaštvu u grafičkom ciklusu Orbis pictus svedoči o negovanju metanivoa odnosa autora prema grafičkom mediju. Bogat meditativni narativ na nivou samostalnog grafičkog lista samo je jedan od segmenata za estetsko razmišljanje. Na samostalnoj izložbi, 2002. godine, u Kulturnom centru Novog Sada, Čanji je koristio svoje grafičke listove kao materijal za kolaže i umetničke predmete, a na 6. Bijenalu slovačkih likovnih umetnika u Bačkom Petrovcu, svoje grafičke listove koristio je kao materijal za umetničku zidnu instalaciju, u čemu možemo sagledati nove postupke postmodernizma i dalju slojevitost mogućih nivoa estetske percepcije njegovog umetničkog stvaralaštva.
Bogata slojevitost Čanjijevih grafika i razmišljanje o njegovom stvaralaštvu na raznim nivoima omogućava i različite interpretacije njegovih umetničkih namera, od jasnih likovnih izlaganja, sve do otkrivanja skrivenih alegorijskih i simboličkih značenja. Pavel Čanji je kasnije počeo intenzivno da slika i napravio je zapažen broj uljanih slika i slika u koje je ukomponovao tradicionalni proizvod slovačke narodne kulture u Srbiji – krparu (handrovku). Stručno i kreativno je iskoristio njenu strukturu i teksturu u svojim delima. Slike ovog tipa su intimističke prirode, neke su posvećene njegovom ocu, ali i njemu bliskim likovnim umetnicima, kao što su bili Albin Brunovski i Zuska Medveđova. Na njima je upotrebio metode karakteristične za postmodernizam, poput citiranja figura iz stvaralaštva Zuske Medveđove.
Pavel Čanji je, na svojim ranim grafičkim listovima, a u novije vreme na svojim slikama, pronalazio teme za stvaralaštvo i u tradiciji i istoriji vojvođanskih Slovaka i tematski pratio tradiciju likovne umetnosti vojvođanskih Slovaka, čije temelje su postavili K. M. Lehotski (1879 – 1929) i Zuska Medveđova (1897 – 1985) i svojim radom je dokazao da se o lokalnim temama može govoriti i savremenim likovnim jezikom u duhu evropskih i svetskih trendova.