U Zavodu za kulturu vojvođanskih Slovaka je u sredu, 11. maja, otvorena izložba slika akademskog slikara Jana Agarskog.
Izložbom „Sneni vrtovi“ akademskog slikara Jana Agarskog iz Stare Pazove se Zavod za kulturu vojvođanskih Slovaka nadovezao na slične aktivnosti, kojima našoj kulturnoj javnosti kontinuirano predstavlja savremenu likovnu umetnost vojvođanskih Slovaka. Jedan od principa zavoda je da predstavlja, pre svega, ono najreprezentativnije iz naše kulturne ponude, a delo Jana Agarskog ovaj kriterijum jasno ispunjava. Zavod je ovu izložbu organizovao povodom životnog jubileja autora, koji ove godine navršava šezdeset godina.
O stvaralaštvu Jana Agarskog na otvaranju je govorio naš vodeći kritičar, Vladimir Valenćik, dok je u muzičkom delu programa nastupio Marek Stupavski, jedan od naših najtalentovanijih mladih muzičara, trenutno student postdiplomskih studija na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, koji je za ovu priliku pripremio dva nokturna francuskog kompozitora Erika Satija.
Jan Agarski je na našoj likovnoj sceni prisutan već četiri decenije, pošto je svoje radove izlagao prvi put u Staroj Pazovi 1982. godine. Rođen je 30. novembra 1962. godine u Staroj Pazovi. Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, a Srednju umetničku školu „Bogdan Šuput“ završio je u Novom Sadu. Školovanje nastavlja na Višoj pedagoškoj školi u Beogradu, kasnije i na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, gde završava slikarstvo kod profesora Jovana Rakidžića. Na Visokoj školi likovnih umetnosti u Bratislavi pohađao je jedno vreme dopunske studije slikarstva kod profesora Jana Bergera. Član je Udruženja likovnih umetnika Srbije, Društva slobodnih likovnih umetnika u Bratislavi, Umetničke besede Slovačke, kao i Udruženja likovnih umetnika Vojvodine. Svoje radove je izlagao na osamnaest samostalnih, ali i u okviru brojnih grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu. Osvojio je brojne nagrade: Nagradu Galerije „NOVA“ na salonu „Srem“ u Sremskoj Mitrovici, Otkupnu nagradu NSSNM na 9. Bijenalu u Bačkom Petrovcu, Nagradu Galerije „Lazar Vozarević“ u Sremskoj Mitrovici, Nagradu „Karol Miloslav Lehotski“ na 14. Bijenalu u Bačkom Petrovcu, Plaketu za najuspešnijeg likovnog umetnika na umetničkoj koloniji „Borkovac“ u Rumi.
Jan Agarski je na izložbi „Sneni vrtovi“ izložio 30 slika rađenih tehnikom akrila na platnu, a autor se na njima posvetio problematici umetničke obrade pejzaža. U aktuelnom stvaralaštvu Jana Agarskog, neka iskustva postimpresionizma, ekspresionizma i fovizma susreću se sa estetikom savremene umetnosti i senzibilitetom današnjeg vremena. To se, pre svega, odnosi na koloristički izraz subjekata, koji odstupa od verističkog slikanja prirode. Boja je kod Agarskog preeksponirana i u funkciji izražavanja estetskih vrednosti slike, koja istovremeno ostavlja na posmatraču jak emocionalni utisak. Pejzažne slike Jana Agarskog nisu stvarne slike prirode, one su metafore zemlje snova, neke vrste izgubljenog raja.
Zanimljivo je da je Jan Agarski došao na motiv pejzaža, koji dominira u njegovoj trenutnoj produkciji, na prilično neobičan i netradicionalan način. Uobičajeno mišljenje u istoriji umetnosti je da je apstraktna umetnost rezultat postepene estetske i kompozicione redukcije i stilizacije prikazanog predmetnog sveta, kako je to primer kod jednog od pionira apstraktne umetnosti, Vasilija Kandinskog. Međutim, Jan Agarski je svoje pejzažne slike razvio iz apstrakcije, kojoj je prethodno bio dugo posvećen. Njegove apstraktne slike, koje su ipak sadržale izvestan stepen asocijativnosti, tek nakon autorove odluke da konkretizuje pojedine detalje slike, dobile su nedvosmislen karakter pejzažnih slika.
Ovakav, u izvesnom smislu, retrogradni postupak, je u potpunosti u skladu sa savremenim poimanjem umetničkog dela, koji je uspostavila postmoderna, ili čak i neki drugi savremeni estetski koncepti. Na taj način autor zapravo zatvara krug sukcesivne dekonstrukcije i uzastopne konstrukcije slike. Predmetni svet se najpre transformiše na osnovna izražajna i estetska sredstva likovnog jezika, iz kojih autor naknadno, u novom sinhronijskom i dijahronijskom kontekstu, opet stvara slike ponovo otkrivenog pejzaža i nudi ih kao izlaz i utočište za naše, umnogome, problematično postojanje koje se sve više ispoljava znakovima otuđenja od sveta prirode, koji ostavlja bez daha.
Tekst: Ladislav Čanji, Foto: Danica Vrbova i Jan Agarski